Inwentaryzacje przyrodnicze

Czym jest inwentaryzacja przyrodnicza?

Inwentaryzacja przyrodnicza to kompleksowa usługa, obejmująca inwentaryzację w obszarze planowanego przedsięwzięcia szaty roślinnej, to jest grzybów (grzybów wielkoowocnikowych i grzybów zlichenizowanych czyli porostów), roślin (brunatnic, krasnorostów, ramienic, wątrobowców, mchów, paprotników, nasiennych, w tym drzew, w szczególności tych o wymiarach pomnikowych), zbiorowisk roślinnych i siedlisk przyrodniczych o znaczeniu wspólnotowym, a także zwierząt (w tym pijawek, skorupiaków, owadów, pajęczaków, ślimaków, małży, minogów, ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków, w tym nietoperzy).

Inwentaryzacja przyrodnicza dotyczy w szczególności gatunków grzybów, roślin i zwierząt, a także siedlisk przyrodniczych objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody oraz Dyrektywy Ptasiej i Dyrektywy Siedliskowej.

Jaki jest jej efekt?

Efektem inwentaryzacji przyrodniczej jest raport zawierający wyniki przeprowadzonych prac terenowych wraz z oceną walorów zinwentaryzowanych elementów przyrodniczych środowiska.

Waloryzacja ta jest najczęściej elementem:

karty informacyjnej przedsięwzięcia lub raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, składanych wraz z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, nazywanej w skrócie decyzją środowiskową,
wniosku o wydanie zezwolenia na odstępstwa od zakazów w stosunku do gatunków grzybów, roślin lub zwierząt objętych ochroną (inwentaryzacja szaty roślinnej, flory, fauny)
wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów (inwentaryzacja dendrologiczna).

Konieczność wykonania inwentaryzacji przyrodniczej wynika z obowiązujących przepisów prawa.

Jest to ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (art. 62a i 66) oraz ustawa z dnia z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (art. 56, ust. 6 i 83b).

Inwentaryzacja przyrodnicza
a decyzja środowiskowa

Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, karta informacyjna przedsięwzięcia powinna zawierać dane o pokryciu nieruchomości szatą roślinną (art. 62a, ust. 1, lit. 2), zaś raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody oraz korytarzy ekologicznych w rozumieniu tej ustawy (art. 66, ust. 1, pkt 2). Raport powinien ponadto zawierać wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, przez którą rozumie się zbiór badań terenowych przeprowadzonych na potrzeby scharakteryzowania elementów środowiska przyrodniczego wraz z opisem zastosowanej metodyki (art. 66, ust. 1, pkt 2a).

Raport z inwentaryzacji przyrodniczej, zawiera listę gatunków grzybów, roślin i zwierząt, a także zbiorowisk roślinnych i siedlisk przyrodniczych, stwierdzonych w analizowanym obszarze.

Zawiera również podstawowe charakterystyki populacji gatunków i siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie prawnej oraz lokalizację ich stanowisk w analizowanym obszarze zaprezentowaną na mapach tematycznych opracowaniach z wykorzystaniem systemów informacji przestrzennej GIS. Ważnym elementem inwentaryzacji przyrodniczej, będącej elementem raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowiska, są: ocena wpływu planowanej inwestycji na poszczególne elementy przyrodnicze środowiska objęte ochroną prawem krajowym i wspólnotowym, a także opis przewidywanych działań mających na celu unikanie, zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań inwestycji na te elementy.

Czy wiesz że…

Jednym z wymaganych załączników do raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowiska jest dokument zawierający wyniki inwentaryzacji przyrodniczej rozumianej jako „zbiór badań terenowych przeprowadzonych na potrzeby scharakteryzowania elementów środowiska przyrodniczego wraz z opisem zastosowanej metodyki” (art. 66 ust. 1, pkt 2a ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko).

Format tego dokumentu określa rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 17 marca 2022 r. w sprawie formatu dokumentu zawierającego wyniki inwentaryzacji przyrodniczej oraz formatu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

Zgodnie z jego treścią dokument zawierający wyniki inwentaryzacji przyrodniczej oraz raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zapisuje się w części tekstowej tych dokumentów w formacie PDF z możliwością przeszukiwania tekstu oraz w formacie RTF, DOCX, DOC albo ODT, w części tabelarycznej tych dokumentów w formacie PDF z możliwością przeszukiwania tekstu oraz w formacie XML, XLSX, XLS albo ODS, zaś w części graficznej i kartograficznej tych dokumentów w formacie PDF.

Dokument zawierający wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w części kartograficznej tego dokumentu zapisuje się także w formatach wektorowych SHP lub GPKG wykorzystywanych w systemach informacji przestrzennej. Przyjęło się, że dane wektorowe opracowuje się zgodnie z wytycznymi Standardu Danych GIS w ochronie przyrody.

Inwentaryzacja przyrodnicza
a decyzja derogacyjna

Jednym z elementów inwentaryzacji przyrodniczej jest inwentaryzacja gatunków grzybów, roślin i zwierząt podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji są nieodłącznym elementem wniosku o wydanie zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska na odstępstwa od zakazów w stosunku do gatunków dziko występujących grzybów, roślin lub zwierząt objętych ochroną (art. 56, ust. 6). Zezwolenie to jest niezbędne w przypadku, kiedy realizacja planowanego przedsięwzięcia może naruszyć zakazy obowiązujące wobec tych gatunków.

Organ ochrony przyrody może odmówić wydania decyzji derogacyjnej w przypadku, kiedy do wniosku nie zostaną dołączone rzetelne informacje dotyczące: celu wykonania wnioskowanych czynności, opisu czynności, na które ma być wydane zezwolenie, nazwy gatunku lub gatunków, których będą dotyczyć działania, liczby lub ilość osobników, których ma dotyczyć wniosek, wskazanie sposobu, metody i stosowanych urządzeń do chwytania, odławiania lub zabijania zwierząt albo sposobu zbioru roślin i grzybów lub sposobu wykonania innych czynności, na które może być wydane zezwolenie, a także miejsca i czasu wykonania czynności oraz wynikających z tego zagrożeń, a także wskazanie podmiotu, który będzie chwytał lub zabijał zwierzęta (art. 56, ust. 6).

Inwentaryzacja przyrodnicza a decyzja zezwalająca na usunięcie drzew i krzewów

Jednym z elementów inwentaryzacji przyrodniczej jest inwentaryzacja dendrologiczna. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji są nieodłącznym elementem wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów (art. 83b ustawy z dnia z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody). Zezwolenie to jest niezbędne w przypadku, kiedy drzewa i krzewy kolidują z realizacją planowanego przedsięwzięcia.

Organ ochrony przyrody może odmówić wydania decyzji zezwalającej na usunięcie drzew i krzewów w przypadku, kiedy do wniosku nie zostaną dołączone rzetelne informacje dotyczące: nazwy gatunku drzewa lub krzewu planowanego do usunięcia, obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 130 cm, wielkość powierzchni, z której zostanie usunięty krzew, miejsca, przyczyny, terminu zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu, wskazanie czy usunięcie wynika z celu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, usytuowania drzewa lub krzewu w odniesieniu do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub projektowanych na tej nieruchomości na rysunku, mapie albo wykonanym przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane projekcie zagospodarowania działki lub teren, projektu planu nasadzeń zastępczych, stanowiących kompensację przyrodniczą za usuwane drzewa i krzewy lub projektu planu przesadzenia drzewa lub krzewu (art. 83b, ust. 1).

Przydatne informacje

Nie ma tu odpowiedzi na Twoje pytanie?
Chcesz dowiedzieć się więcej?

Napisz do nas

Koszt inwentaryzacji przyrodniczej zależy od jej zakresu. Zakres ten, powinien być określony w postanowieniu wójta, burmistrza lub prezydenta miasta nakładającym obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko. Inwentaryzacja przyrodnicza w zakresie występowania chronionych gatunków będzie zawsze mniej kosztowana niż szczegółowa inwentaryzacja przyrodnicza obejmująca wszystkie, również te niepodlegające ochronie prawnej, elementy przyrody ożywionej środowiska. Na cenę inwentaryzacji przyrodniczej ma również wpływ charakter obszaru, w obrębie którego ma być zrealizowana inwestycja. Większych kosztów należy spodziewać się w obszarach o wyższych walorach przyrodniczych, jak w terenach nadrzecznych lub innych terenach podmokłych lub w obszarach objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody (obszarach Natura 2000, parkach krajobrazowych czy obszarach chronionego krajobrazu). Kosztorys inwentaryzacji przyrodniczej jest z kolei zwykle niższy na siedliskach antropogenicznych: w agrocenozach, na terenie miast, w sąsiedztwie autostrad, dróg powiatowych lub linii kolejowych oraz w obszarach zdegradowanych.

Rejestratory ultradźwięków

W wielu sytuacjach inwentaryzacja przyrodnicza oraz monitoring przyrodniczy wymaga przeprowadzenia obserwacji zwierząt w porze nocnej.

Obserwacje takie dokonujemy podczas monitorowania wykorzystywania przejść dla zwierząt, a także kiedy przedmiotem naszych badań są nietoperze.

Podglądanie ich nocnej aktywności jest możliwe dzięki zastosowaniu fotopułapek, a także posiadanej przez nas wysokorozdzielczej kamery termowizyjnej Hikmicro Falcon FQ35 (Hikvision).

Kamery endoskopowe

W trakcie prac związanych z wykonaniem inwentaryzacji przyrodniczej, a także opinii lub ekspertyzy ornitologicznej oraz opinii lub ekspertyzy chiropterologicznej niezbędna jest w wielu przypadkach kontrola trudno dostępnych miejsc, na przykład szczelin w budynkach lub dziupli w drzewach, pod kątem ich zasiedlenia przez ptaki lub nietoperze.

W takich sytuacjach nasz ornitolog lub chiropterolog korzysta ze specjalnej kamery endoskopowej. Dzięki niej jest w stanie zajrzeć w najmniejszą i najgłębszą szczelinę i ocenić czy jest ona zasiedlona przez zwierzęta

Odbiorniki geodezyjne GNSS

Inwentaryzacja przyrodnicza, w tym w szczególności inwentaryzacja dendrologiczna, wymaga przeprowadzenia dokładnych pomiarów geodezyjnych, w celu zaprezentowania położenia inwentaryzowanych obiektów w postaci kartograficznej oraz jako dane GIS.

Podczas prac polowych korzystamy z profesjonalnego odbiornika geodezyjnego GNSS klasy GIS Qbox 20 (Hi-Target) umożliwiającego uzyskanie pomiarów położenia obiektu w terenie z dokładnością do 1 cm. Dzięki temu, wyniki naszych pomiarów, odpowiadają wymaganiom geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych określonych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 18 sierpnia 2020 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Oprogramowanie GIS

Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zapisuje się w formatach wektorowych wykorzystywanych w systemach informacji przestrzennej. W celu spełnienia tych wymagań nasz specjalista od GIS korzysta z najlepszego dostępnego na rynku oprogramowania ArcGIS Desktop (ESRI) oraz QGIS. Zebrane w terenie dane GIS są opracowywane zgodnie z Standardem wektorowych danych przestrzennych na potrzeby gromadzenia informacji o rozmieszczeniu chronionych gatunków, ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych rekomendowanym przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

Przyjęte rozwiązania w Standardzie opierają się na opracowanym przez naszego specjalisty od GIS Standardzie Danych GIS w ochronie przyrody.

Więcej informacji można znaleźć tu: http://www.gis.biotope.pl/

Czerpaki, podbieraki, sieci ornitologiczne i chiropterologicznego

Inwentaryzacja przyrodnicza wymaga niejednokrotnie przeprowadzenia odłowów zwierząt w czerpaki, podbieraki lub specjalne sieci, w celu rozpoznania ich różnorodności gatunkowej w badanym terenie.

Nasz zespół, w tym entomolog, herpetolog, ornitolog oraz chiropterolog, posiada wymagane prawem zezwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, na odłów zwierząt podlegających ochronie prawnej

Sprzęt wspinaczkowy

Inwentaryzacja przyrodnicza to nie tylko praca na ziemi. Niejednokrotnie w celu przeprowadzenia badań niezbędne jest wzniesienie się ponad ziemię i dokonanie rozpoznania terenowego na wysokościach, na przykład na budynkach lub na drzewach. Prace te wymagają zaawansowanego sprzętu do pracy w dostępie linowych oraz umiejętności arborystycznych oraz alpinistycznych.

W naszej pracy korzystamy z atestowanego, najlepszego dostępnego na rynku sprzętu wspinaczkowego firmy Petzl – światowego lidera tych urządzeń. Co więcej, posiadamy niezbędne szkolenia, uprawniające nas do pracy na wysokości, zarówno na drzewach (arborystyczne), jak i na budynkach (dostęp linowy). Dzięki podsiadanym przez nas certyfikatowi Basic Safety Training Working at Heights wydanemu przez Global Wind Organisation jesteśmy uprawnieni do montażu i obsługi detektorów ultrasonicznych na gondolach elektrowni wiatrowych w ramach porealizacyjnego monitoringu nietoperzy na farmach wiatrowych.